Als bedrijfsadviseur zien we mkb-ondernemers in Nederland nogal eens worstelen met jongere generaties in de bedrijfsvoering. Daarom hebben we een aantal Ronde Tafelgesprekken georganiseerd met telkens acht ondernemers. Hierbij onze bevindingen.
Millennials (1986-2000) en Generatie Z (2001-2015)
Generaties die zijn opgegroeid in riante welvaart en een beschermde omgeving. Al hun wensen zijn op een of andere manier mogelijk. Geld is geen probleem, ze wonen mooi en kennen liefde. Met de kanttekening dat er sprake is van relatief veel echtscheidingen. En dat versterkt het beeld: doe wat je leuk vindt, je leeft maar één keer.
De keuzes op school zijn reuze. Nog steeds heerst de gedachte: hoe hoger je opleiding, hoe meer mogelijkheden. Vakscholen zijn minder in aanzien, terwijl juist aan deze mensen tekort is. Waardoor veel ondernemers genoodzaakt zijn buitenlandse medewerkers aan te trekken.
Naast deze implosie binnen de EU, is er forse migratie vanuit Oekraïne en Afrika. Dit zorgt o.a. voor spanning op de woningmarkt. Door de actuele schaarste is het voor jongeren nauwelijks mogelijk een huis te kopen.
Dat beeld in combinatie met de bewegingsbeperking tijdens Corona, leidt tot minder toekomstperspectief bij jongeren. Materieel willen ze vooral de ICT in, omdat daar grof geld wordt betaald, in de hoop dat ze later dan wel een huis kunnen kopen.
Verwende nesten?
Je ziet ook dat de jeugd op dit moment veel meer uitgeeft aan fun en vakanties. Ze gaan lekker lunchen op een doordeweekse dag, ze gaan stappen en maken verre reizen. In tegenstelling tot de oudere generatie die in hun tijd vooral bezig was met sparen voor een woning of voor de uitzet.
In die tijd geen lunch buiten de deur. Wel naar de kroeg, dat was niet anders. Heel vroeger eerst de honeymoonquiz kijken en dan stappen, eerst tot 2:00 uur en later net als nu tot vroeg in de ochtend.
Vroeger ging men nuchter naar de stad en kwam men dronken thuis. Nu is het precies omgekeerd; thuis indrinken, nuchter thuis komen. Toch blijkt uit onderzoek dat een pilsje niet veel duurder is dan vroeger in verhouding tot het inkomen.
Perspectief?
Het ontbreken van perspectief op een woning heeft invloed op de jeugd. De gemiddelde leeftijd dat een eerste kind wordt geboren, blijft stijgen. Ook de relaties worden soepeler. Ze geven elkaar de ruimte voor fun en vakanties en dat hoeft zeker niet allemaal samen.
De wereld wordt instabieler omdat er blijkbaar op grote schaal wat moet veranderen. Overal in de wereld, maar ook in Nederland beginnen mensen zich te roeren. Zekerheid neemt af, extremen nemen toe. Zou daardoor de keuze voor zekerheid op langere termijn zoals men vroeger deed, plaats maken voor fun en plezier op kortere termijn?
Door de welvaart en het vrije denken zie je ook steeds meer onderscheid hoe mensen zich voelen, uiten en willen zijn. Daarentegen neemt het geloof in het Westen sterk af. Omdat kennis overal en direct beschikbaar is, ze fabels en sagen van vroeger niet meer echt geloven, laten ze zichzelf nu veel minder leiden door angst? Pakken ze nu wat er wel kan en leggen ze zich eenvoudiger neer bij wat niet mogelijk is?
Wensen, eisen of onzekerheid?
Dat zou voor een deel ook de houding richting werkgever/ondernemer verklaren. Ik kom werken voor jou en verwacht dit te krijgen. Waarbij een deel in geld en een stuk in vrije tijd. Bijvoorbeeld drie dagen per week werken, want daarnaast is er nog een leven.
Verbondenheid met jouw bedrijf, meer doen dan waarvoor je betaald wordt en dergelijke, is voor de ondernemer heel logisch als je carrière wilt maken, maar voor de jeugd geldt dat minder. Jeugd uit ondernemersgezinnen zijn (naar we horen) meer in trek. Hebben zij een andere opvoeding gekregen? En wat vind je daarvan?
Groeistrategie
Ook wil de jeugd graag waardering, complimenten. Wie niet zou je zeggen? Toch blijkt dat we daar in Nederland nog steeds slecht in zijn. Een fout weegt vijf keer zo zwaar als een compliment, en toch hameren we nog steeds op fouten. Dat moet beter! Nee het is niet erg, fouten maken mag. Maar is dat ook zo?
Hoe ervaren jongeren dat? Door gebrek aan complimenten en teveel old-school onderwijs, is de jeugd gestrest. Hun lat ligt vaak hoog waardoor ze niet aan ‘hun’ ideaalbeeld kunnen voldoen. In hoeverre hebben Influencers en social media daar invloed op?
Hoe weerbaar is de jeugd?
Veel ondernemers klagen over de weerbaarheid van de jeugd. Ze geven het nogal makkelijk op als je ergens een keer iets van vindt/zegt. Heeft dat te maken met falen ten opzichte van hun ideaalbeeld? Of speelt daar wellicht de beschermde opvoeding een rol in?
Als je vroeger iets had uitgevreten op school en je ouders kwamen erachter, dan kreeg je naast de straf van de leraar thuis nog eens de volle laag. Hoe haal je het in je hoofd zo respectloos naar je leraren te zijn?
Als ze nu thuiskomen met een negatieve boodschap van de leraar, gaan ouders op hoge poten verhaal halen op school. Wat doet dat met de leerling in kwestie? Geef je daarmee het juiste signaal af?
En hoe vaak breng je je kind naar school of de sportvereniging met de auto? Terwijl het een kwartiertje fietsen is … Is dat wat ondernemers bedoelen met onvoldoende weerbaarheid?
Als je goed kijkt hoe we de kinderen beschermen, is het wellicht logisch dat er nu allerlei initiatieven zijn om de weerbaarheid van kinderen te vergroten. Zo is er bijvoorbeeld een speeltuin waar ouders niet zijn toegestaan. Een flinke bult of een schaafplek, dan heb je goed gespeeld.
Wie werkt er voor wie?
Als bedrijfsadviseur zien we ondernemers frequent zestig tot tachtig uur per week werken. Dat kunnen ze niet zomaar eisen van anderen. Een betere balans tussen werk en privétijd is mijns inziens nog niet zo verkeerd. Daar kunnen ouderen nog wat van de jeugd leren.
Echter, als je die uren als ondernemer nodig hebt om alles recht te houden en de jongeren werken drie dagen en gaan vervolgens een verre reis maken, dan rijst bij menig ondernemer de vraag: Wie werkt er nu voor wie?
Omdat op scholen steeds meer projectmatig of in teams wordt gewerkt, overwegen sommige ondernemers dat toe te passen in hun bedrijf. Onderzoeken wat de voor- en nadelen zijn en daarmee aansluiting zoeken tussen school en werk.
Als de jongeren dan beter worden ingezet op hun kwaliteiten, kan dat soelaas bieden. En als het team leuk is om mee te werken, kan wellicht besproken worden wat nu onbesproken blijft en blijven ze langer bij je bedrijf actief?
Beschermen of vallen en opstaan?
Ondernemers begrijpen dat ze over tien jaar veel millennials en generatie Z in dienst hebben. Ze moeten dus flexibel zijn en zoeken naar een manier om deze jongeren te binden en een fijne werkplek te geven. Dat begint met elkaar leren kennen en begrijpen.
Natuurlijk hebben we als ouders het beste met onze kinderen voor maar, “in goede bedoeling, gaat veel verkeerd”. En dat geldt ook hier. Juist een keer buiten je comfortzone, levert meerwaarde op. Een flinke bult oplopen, een keer verkouden zijn omdat je te eigenwijs was een jas mee te nemen, verhoogt de weerbaarheid.
Maar ook te horen krijgen dat het niet goed is wat je gedaan hebt, dat het opnieuw moet, dat je straf krijgt en iets nutteloos moet doen, draagt bij aan weerbaarheid. Zaken die we in de ban gedaan hebben, omdat we er zelf ook een hekel aan hadden?
Kernwaarden bedrijf - bedrijfsprocessen
Kun je hier wellicht aansluiten bij de kernwaarden van je bedrijf, of bij je bedrijfsprocessen? Dan sla je twee vliegen in één klap!
Hoe gaan millennials om met hun kinderen? Zover ik het kan overzien, maar dat is subjectief, zijn ze meer beschermend dan wij waren. Het uit handen geven van je baby aan opa en oma is voor sommigen al een drempel.
Of het goed is of niet, moet iedereen zelf beoordelen en vooral doen zoals zij denken dat het beste is voor hun kind. Maar wellicht kun je door wat meer bewustzijn, je kind steviger in de maatschappij zetten, want die is uiteindelijk keihard.
Sneller en sneller, kunnen we het nog wel bijhouden?
De jeugd is daarentegen super snel met informatie. De manier waarop zij kennis vergaren en hulpmiddelen weten in te zetten, is voor ouderen (ik spreek voor mezelf) bijna onnavolgbaar. Ze willen wel, maar de twijfel is vaak groot. Er is ook onzekerheid en niet iedereen heeft van huis uit een goede basis meegekregen. Dus hier zit voor ondernemers ook een kans.
Ben je in staat om verbinding te maken met de jeugd en kun je ze helpen met hun vraagstukken? Kun je het vertrouwen winnen en mag je daar wat anders voor terugvragen, bijv. een stukje weerbaarheid? Dan kun je elkaar op een goede manier helpen en aanvullen.
Groeistrategie door wederzijds begrip
Belangrijk is dat verschillende generaties elkaar begrijpen en dat we onszelf beter leren kennen. De ander kan je helpen om jezelf beter te leren kennen! Mits je er voor openstaat. Ouderen en de jeugd, dat is al decennia lang een strijd van onbegrip en dat hoort erbij.
Het betekent dat we nog steeds in ontwikkeling zijn. De kunst is elkaar te verstaan, de goede dingen te bewaren en de rest in te ruilen voor beter. Dat kan alleen met wederzijds begrip.
Ik ben benieuwd naar jouw mening, maar ook naar jouw vraag
Ik heb als Boomer (oudere) dit artikel geschreven en de inhoud is mijn waarheid, meer niet! Maar wellicht kan hierop gereageerd worden door zowel ouderen als jongeren en kunnen we op die manier van elkaar leren.
Schiet mijn artikel gerust af (ik heb die weerbaarheid wel 
), maar doe het constructief, zodat we met elkaar vooruit gaan in plaats van principes of armpje drukken wie het sterkst is.
- Wat zijn jouw antwoorden op de gestelde vragen?
- En welke vragen heb jij hierover?